بسم الله الرحمن الرحیم

         آیه 6 سوره آل عمران

اوست خدایی که قرآن را بتو فرستاد که برخی از آن کتاب ایات محکم است که آنها اصل و مرجع سایر ایات کتاب خواهد بود و برخی دیگر آیاتی است متشابه تا انکه گذوهی که در (( دلشان میل باطل است )) از پی تشابه رفته و امتحان شوند تا به (( تاویل)) کردن آن در راه دین شبهه گری پدید آرند و در صورتی که تاویل آن کسی جز خدا نداند و (( اهل دانش )) گویند به همه آن کتاب گرویدیم که همه محکم و متشابه قرآن از جانب پروردگار ما آمده و بر این دانش و این معنی ( که آیات قرآن همه از جانب خداست ) تنها خرذمندان عالم آگاهند  .

       واژگان بکار رفته در آیه

محکم : استوارو ثابت و پا بر جا ، کامل ، درست ، صحیح ، شنونده نیاز به تاویل نداشته باشد

متشابه : آیه ای از قرآن که متضمن چندین معنی باشد

زیغ : شک ، میل کردن از حق به بدی

تبع : پشت سر او راه رفت ، مرمانبردار او شد ، به آن پیوست

بغی : بزه ، گناه ، جرم ، خیانت ، ستم ، در اصل به معنای رشک و حسد است

 : استوار و پا بر جا ، مرکب بر صفحه ، علم بر دل نشسته ، جایگزین شدن

العلم : درک حقیقت چیزی ، رسیدن به کنه هر چیز

اولو : جمع «‏ذو » به معنای صاحب

اولی الالباب : صاحبان خرد

کمی تعمق به معنای واژه هایی که در ایه بکار رفته خود به خود نفاهیمی را به ذهن انسان می رساند و اما علوم فطری که در نهاد انسان از طرف خدا به ودیعه گذاشته شده ، مانند خدا شناسی با علوم اکتسابی تفاوتهایی را دارند علوم فطری را خداوند خود هدیه نموده به همه انسانها اما برای کسب معارف و علوم دیگر باید حتما اقدام از ناحیه خود شخص باشد و الا اجتهاد نمودن بی معنا میشد ، اگر کلیه ایات خداوند محکم می بود دیگر کنکاش در قرآن معنایی نداشت .

خطری که از ناحیه علم انسان را تهدید می کند را باید همواره در نظر داشت لذا ایات محکم با متشابه شکل پیدا می کند و هم چنین بر عکس ، انتهای ایه آنچه را که باید کسب نمود را به حق به نمایش گذاشته است باید با دیده دل نگریست آنجا که فرموده است (( خردمندان عالم آگاهند ))‏این سه واژه در زیباترین شکل ادبیاتی خویش کنار هم نشسته اند ، اگر خردمند عالم شدی یعنی اگر علوم فطری را با علوم اکتسابی خویش در آمیختی خداوند با (( لقبی )) بسیار زیبنده  انسان را مورد خطاب قرار میدهد که عبارت است از (( آگاه )) چنین انسانهایی استوار و پا بر جا مانند مرکب بر کاغذ که جز لاینفک علم است قرار گرفته و علم در دلهایشان فرو می نشیند و آنگاه بیداری و آگاهی جانشین ( جهل ) می گردد .

از دیگر ویژگی علوم آنست که باید به کنه و ذات اشیاء و با هر چیز دیگری برسد و این آگاهی هرگز جز ( نور ) چیزی را مورد اشاره قرار نمی دهد و اینگونه است که صاحب خرد از ( رشک و حسادت ) و گناه به دور می ماند ، باید فراموش نکنیم که حسادت و رشک جزو گناهانی قرار می گیرد که حتی نور علم را نیز از بین می برد ، با این مقدمه باید توجه به سر فصلهای مهم علم داشته باشیم یا آوری میکنم که 526 آیه در رابطه با علم و مشتقات آن بکار رفته که این مقدار بیشتر از آیات الاحکامی می باشد ، که اهمیت علم را مشخص می نماید . در بررسی 80 آیه در رابطه با علم آمده ( به کسر عین و سکون لام ) و 12 ایه نیز در مورد علم ( به فتح عین و میم ) و کسر ( لام )  می باشد که بیشترین کار را بر این ایات قرار دادیم و دوستان دیگر هم به زیبایی تمام آیات قرآن را مورد مداقه قرار داده اند و سر فصلهای بسیار زیبایی را نوشتنه اند که در مجموع با بررسی امیدواریم بتوانیم آنچنانکه در شان علم می باید روشن بیان کنیم انشاالله .

           سر فصل آیات

1- آموزگار اول خداست (علم) نزد اوست و(  وحی ) نیز از سوی اوست

که شامل آیات : 32 بقره ، 67  یوسف  ، 43 مریم می باشد

2- پیروی از جهل و هوای نفس و عواقب  آن

که شامل آیات : 147 بقره ، 119 انعام ، 140 انعام ،‏144 انعام ، 46و47 هود ، 25 نمل ، 3 حج ، 15 نور ، 49 زمر ، 82 غافر ، 140 شوری ، 23 جاثیه

3- تعریف مختلف از علم

که شامل آیات : 247 بقره ، 93 یونس ، 70 نحل ، 54 حج ، 40 نمل ، 42 نمل ، 49 عنکبوت ، 34 لقمان ، 32 دخان ، 17 جاثیه ، 11 مجادله ، 26 ملک

4- تفاوت آیات بعنوان انواع علم

که شامل آیات : 7 آل عمران ، 147 انعام

5- علم و اصول و فروع دین

که شامل آیات :   18 آل عمران ،  162 انعام ،   7 اعراف ،   14 هود ،   5 حج  ،‏  80 قصص ،   85 زخرف ،   24 جاثیه ،  23 احقاف ، 5 تکاثر

6- اسلام خود به تنهایی علم است

که شامل آیات : 19 آل عمران  ،  27 نمل

7- فرا خوانی علم و مباهله با همه هستی توسط کتاب خدا

که شامل آیات : 61 آل عمران ،  36 آسراء ،  85 اسراء ،  107 اسراء ،  56 روم ،  4 احقاف ،  25 فتح

8- کتاب قرآن همه علم است و دارنده اش عالم ترین

که شامل آیات :  66 آل عمران ،  52 اعراف ،  36 رعد ،  20 لقمان ،  6 سباء

9- شبهات ،   شک ،  ظن و گمان در مقابل علم

که شامل آیات : 156 نساء ،  108 انعام ،  20 زخرف ،  28 و 30 و 35 نجم

10- علم گواه و شاهد است

که شامل آیات : 109 مائده ،  42 رعد ،  15 لقمان ،  47 فصلت ،  60 زخرف

11- علم ، در مقابل شرک و کفر و نفاق

که شامل آیات : 100 انعام ،  5 کهف ،  8 و 71 حج ،  78 قصص ،  8 عنکبوت ،  28 روم ،  6 لقمان ،  42 غافر ،  16 محمد

البته لازم به یاد آوری است که هر یک از موراد یازده گانه بالا خود شامل موارد و عنوانهای دیگری میشود که در این مجال نمیگنجد که آورده شود و لازم است که در یک فرصت مناسب تر آنها نیز یاد آوری گردد انشالله